Europa heeft het, schijnt het. Berlijn, dit jaar de culturele hoofdstad van het op handen zijnde Europa zonder grenzen, organiseert tentoonstellingen die de gemeenschappelijkheid der Europese cultuur bezingen. En ook aan de strip is het Europese Gevoel kennelijk niet voorbij gegaan: in de Melkweg in Amsterdam wordt onder de noemer The Art of European Comix werk tentoongesteld van striptekenaars uit Frankrijk, België, Italië, Spanje en Nederland.
De Melkweg heeft al vaker aandacht besteed aan strips. Comics in Extremo, vorig jaar (1987), was een tentoonstelling over sex en geweld in de strip en dit thema druipt, met de bijbehorende lichaamssappen, nog wat na in de tentoonstelling van dit jaar. Van de geëxposeerde auteurs zijn niet altijd de meest ascetische platen gekozen. „Er zitten tekeningen tussen die tegen mijn feministische bewustzijn in gaan, maar ik zal dat moeten accepteren. De wereld is zo. Ik wil deze tentoonstellingen in de Melkweg, omdat ik merk dat er veel belangstelling is bij een jong en internationaal publiek dat ook over strips geïnformeerd wil worden.
En ik vind dat de strip in de kunstwereld tussen de wal en het schip valt", zegt Suzanne Deggert, woordvoerster van de Melkweg. Wat valt er aan de strip te exposeren? De essentie van „strip" is dat een verhaal wordt verteld in een opeenvolging van beelden, waarbij naast de kwaliteit van plot en tekeningen ook zaken als beeldritme en de verdeling van de scènes over de opeenvolging der pagina's bijdragen aan de kwaliteit. De makke van veel striptentoonstellingen is dat ze bestaan uit een verzameling losse strippagina's, min of meer willekeurig uit hun albums gesneden en in lijstjes aan de muur gehangen.
Hoe heeft The Art of European Comix dit probleem benaderd?
Henno Eggenkamp van de organiserende Stichting Strippromo: „Wat we wilden was een breed opgezette manifestatie, met landelijk veel participerende galerieën, en in Amsterdam ook tekeningen in de vorm van grote borden op straat. Dat is niet doorgegaan omdat er geen financiële steun kwam, niet van uitgevers en niet van WVC*. Buitenlandse uitgevers vinden Nederland te klein en Nederlandse uitgevers zijn kruideniers die alleen voor niks op de eerste rij willen zitten. WVC wilde geen subsidie geven, omdat het werk te weinig commercieel en voor te klein publiek is. Nou zijn alle tentoongestelde auteurs wereldberoemd, maar toen ik WVC de internationale oplagecijfers van hun albums verstrekte, werd de beeldkwaliteit onvoldoende gevonden. Ik heb WVC toen om hun criteria gevraagd, maar daarop is nog geen antwoord gekomen. „We hebben ons dus uiteindelijk moeten beperken tot deze tentoonstelling. Wat we willen is de rijkdom van de Europese strip tonen. In Amerika zijn strips vooral avonturenverhalen met superhelden. Pulp, wel goed, maar meer het soort spannende B-films. De Europese strip is grensverleggend geweest door de grafische experimenten die de traditionele kaders van het beeldverhaal hebben doorbroken en door de maatschappelijke betrokkenheid van de verhalen. De auteurs die daarvoor hebben gezorgd, zijn in Nederland nog grotendeels onbekend en verkopen hier slecht. Wij exposeren nu hun werk. „Wat we verder willen laten I zien, is dat „strip" meer is dan alleen verhalen en albums. Het is ook merchandising: kaarten, zeefdrukken, reclame, beeldjes, clips. Maar ook de albums en tijdschriften liggen ter inzage en er staan stoelen, dus iedereen kan ook gaan zitten om gewoon de verhalen te lezen." The Art of European Comix probeert dus de strip in zijn verband, als verhaal, te tonen en daarnaast aan te geven dat „strip" ook een bepaalde stijl is die doorwerkt in reclame, video, grafische kunst en design. De tentoongestelde tekenaars hebben allen op hun manier bijgedragen aan de ontwikkeling die de strip vooral in Europa de laatste tien jaar heeft doorgemaakt. Hun stripplaten zijn op de tentoonstelling te zien, hun verhalen zijn er te lezen. Spin offs als kaarten en zeefdrukken worden geëxposeerd, er zijn videovertoningen, en overigens is ook een dagje Amsterdam nooit weg.
Willem van Helden Rob van Etjk The Art of European Comix: Moderne Stijlen in de West Europese Strip. Werk van onder anderen Reiser, Vuillemin. Varenne, Bretecher. Tardi. Bilal, Loustal, Moebius, Pratt, Manara, Mattioli, Liberatore, Schuiten, Kamagurka, Ever Meulen, Swarte, Willem, Matena, Kahl, Torres en Ralf König. Galerie de Melkweg. Tot en met 14 augustus 1988.
* WVC: Het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur was een Nederlands ministerie dat opgericht werd in 1982 als opvolger van het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. In 1994 ging het op in het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
De Volkskrant 16-07-1988
extra: Bij de tentoonstelling hoort een serie lichtbeelden en een krantje waarin een overzicht gegeven wordt van de huidige stand van zaken op stripgebied in Europa.
